در این مقال میخواهیم به صورت پرسش و پاسخ و به گونه ای ساده به  "هرمنوتیک که امروزه از جمله مباحث مهم حوزه ادب و نقد ادبی است بپردازیم:

    چون موضوع بسیار گسترده و پیچیده است و نمی توان همه جوانب آن را بررسی نمود و صدها بلکه هزاران کتابی که در این زمینه نوشته شده است شاهد بر مدعاست. و همانگونه که پیداست این موضوع از "غرب" نشات یافته و تمامی منابع ترجمه از زبانهای "آلمانی" فرانسه" و انگلیسی هستند. و نیز بحث هرمنوتیک هنوز در شرق و در کشور ما مانند یک نوزاد  نو رسیده است.

1- هرمنوتیک چیست (تعریف) ؟

تعریفهای فراوانی از جانب صاحب نظران هرمنوتیک از گذشته های دور تا به امروز از هرمنوتیک شده است اما با وجود تفاوتهائی تقریبا به همدیگر نزدیک هستند بهترین و ساده ترین تعریف هرمنوتیک: " فرایند فهم متن است"

2- اشتقاق هرمنوتیک چگونه است؟ (ریشه آن)؟

هرمنوتیک از "هرمس"   (Hermes) که به عنوان مفسر و شارح پیام خدایان بوده گرفته شده است.

3- تاریخچه هرمنوتیک چگونه است؟

تداول استعمال، اصطلاح هرمنوتیك به مثابه شاخه‏ای از دانش (discpline)تا عصر رنسانس و اصلاح مذهبی یعنی قرن شانزدهم میلادی هنوز تحقق خارجی نیافته بود. تا قرن هفدهم میلادی مباحثی منظم و مرتبط كه شاخه خاصی از دانش را تشكیل دهد و نام هرمنوتیك بر آن نهاده شده باشد، سراغ نداریم. بنابراین مفهوم هرمنوتیك به عنوان شاخه‏ای از دانش، خاص پدیده‏ای نوظهور و مربوط به دوران مدرنیته است. گرچه كلمه یونانی (hermeneutike) از زمان افلاطون به كار می‏رفته است، معادل لاتینی آن یعنی (hermeneutica)تنها از قرن هفدهم میلادی به بعد به عنوان اصطلاحی خاص كه بیانگر شاخه‏ای خاص از معرفت بشری است، تداول و استعمال یافت. به همین دلیل است كه بررسی تاریخچه هرمنوتیك را از قرن هفدهم آغاز می‏كنند و دوران پیش از آن را پیش تاریخ (pre history) هرمنوتیك می‏نامند.

4- موضوع هرمنوتیک چیست؟

در پاسخ این پرسش كه هرمنوتیك درباره چیست؟ برخی این پاسخ ساده را برمی‏گزینند كه هرمنوتیك، یك سنت تفكر و تأمل فلسفی است كه در پی آن است مفهوم فهمیدن (verstehen = Understanding) را روشن كند و به این پرسش پاسخ دهد كه چه چیزی سازنده معنای هر چیز معنادار است؟ این «هرچیز» می‏تواند یك شعر یا یك متن حقوقی و یا یك فعل انسانی، یك زبان، یك فرهنگ بیگانه و یا یك فرد باشد. هر چیزی که نیاز به فهم داشته باشد. که همه چیز را شامل می شود.

 5- هرمنوتیک چند مرحله را پشت سر گذاشته است؟(انواع هرمنوتیک)

هرمنوتیك در غرب سه دوره اصلی را پشت سر گذاشته است كه عبارتند از:‌ كلاسیك،‌ رمانتیك و هرمنوتیك فلسفی. در یك جمع بندی از مراحل سیر و تكامل هرمنوتیك می توان گفت كه هرمنوتیك در آغاز راه به دنبال یافتن روشی برای حصول فهم صحیح از متون دینی و كتاب مقدس بوده است و سپس تفسیر مطلق متون را دنبال نموده و پس از آن دنبال قاعده سازی و روش شناسی قاعده مند فهم متون بوده است. از زمان دیلتای هدف اصلی هرمنوتیك تدوین روشی  برای بدست آوردن علوم انسانی معتبر شده است.

6-تفاوت هرمنوتیک کلاسیک و رمانتیک با هرمنوتیک فلسفی چیست؟

 در تمام این مراحل كشف مراد متكلم یا مولف مهم تلقی می شد، ولی از زمان هایدگر، گادامر، ریكور و دریدا هرمنوتیك فلسفی تاسیس گردید و بدون توجه به صحت و سقم فهم، درصدد ارائه نگرش توصیفی و پدیدار شناختی نسبت به ماهیت فهم و شرایط حصول آن برآمدند. نتیجه آنكه هرمنوتیك دو مرحله هرمنوتیك روش شناختی و هرمنوتیك فلسفی را سپری كرده است. به زبان ساده تر هرموتیک کلاسیک و رمانتیک به دنبال فهم مراد و مقصود نویسنده و صاحب متن بودند اما هرمنوتیک فلسفی هیچ ارزشی برای قصد مولف و صاحب متن قائل نیست و تنها نظر خواننده برای او مهم است.

7- هرمنوتیک ابتدا چگونه بود؟

 نخست هرمنوتیک قواعد پراکنده و ناقص برای فهم کتاب مقدس بود،  لوتر و متکلمان اصلاح دینی از این سنخ بودند،  در عصر روشنگری به صورت نظریه‌ای عام فهم هرگونه متنی درآمد.  دان هاور (J. C. Donn Hawer) نخستین کسی است که واژه هرمنوتیک را در عنوان کتابش گنجاند.

8- موثرترین پیشگامان هرمنوتیک چه کسانی هستند؟

سه پیشگام بزرگ و مؤثر  در مقوله هرمنوتیک عبارت است از این   این سه نفر: شلایرماخر (1834- 1768)،  دیلتای (1911- 1833) و هایدگر (1976- 1889) هستند. 

9- اصطلاحات عام  هرمنوتیک کدامند؟

"فهم" "تفسیر" "تاویل"  "کلاسیک" "رمانتیک"  "هرمنوتیک فلسفی"  ساختگرا" "پسا ساختگرا" مدرنیته" پست مدرن"  "دازاین"  "هرمس"  کتاب مقدس"  متن" صاحب متن" خواننده" سوژه" ابژه" "دیالوگ" مونولوگ"  "بازسازی" باز تولید"  "قواعد زبانی" و......      از خوانندگان محترم تقاضا میشود در مورد هر کدام از این اصطلاحات که نیاز به توضیح داشتند پیغام بگذارند تا برای آنها روشن گردد